Diz kireçlenmesi türleri
Diz ekleminde üç kemik bir araya gelir:

Uyluk kemiği (femur)
Diz kapağı (patella)
Kaval kemiği (tibia)
Eklem aşınması ve yıpranması her zaman, her biri düz bir kıkırdak tabakasıyla kaplı çarpışan kemik yüzeyleri arasında meydana gelir. Uyluk kemiği ile kaval kemiği arasındaki eklem iki eklem bölümünden oluşur: iç (medial) ve dış (lateral) kısımlar. Bu nedenle doktorlar dizdeki farklı bölmelerden söz ederler.

Medial (İç) diz kireçlenmesi:
Diz ekleminin iç kısmı aşınma ve yıpranmadan etkileniyorsa bu medial osteoartrittir.
Lateral (Dış) diz kireçlenmesi:
Diz kireçlenmesi dizin dış bölgesinde yer alıyorsa bu lateral kireçlenmedir.
Kireçlenme, dünya çapında yetişkinlerde en sık görülen eklem hastalığıdır. Almanya’da diz eklemi en yaygın olanıdır ve bunu kalça eklemi kireçlenmeyi takip eder.1,2 Yaş, kireçlenme gelişiminde güçlü bir risk faktörüdür. 60 yaşındaki kadınların yarısından fazlası ve erkeklerin üçte biri etkileniyor ve bu rakamlar artıyor.

Diz kireçlenmesinin nedenleri
Diz eklemi artrozunun genellikle net veya somut bir nedeni yoktur: Çoğu durumda, kıkırdağın yaşa bağlı olarak bozulmasından kaynaklanan “birincil kireçlenmedir”. Ek olarak, doğuştan yanlış hizalamalar (eğimli bacak veya çarpık diz) ve bazı hastalıklar veya yaralanmalar eklem aşınmasına ve yırtılmasına neden olabilir. Bunlara “ikincil kireçlenme” denir.

Diz ekleminde kireçlenmenin tipik belirtileri şunlardır:
Merdiven çıkarken ve engebeli zeminde yürürken diz ağrısı.
Ağrı, uzun dinlenme sürelerinden sonra hareket etmeye başladığında özellikle kötüdür ve daha sonra, yalnızca uzun süreli stres dönemlerinden sonra tekrarlamak üzere yavaş yavaş azalır.
Ağır yük taşıdıktan sonra semptomlar artar.
Seyir halinde gözle görülür bir şişlik olabilir.
İleri evrelerde diz hareket ettirildiğinde çıtırtı ve çıtırtı sesleri duyulabilir.
Diz özellikle nemli ve soğuk hava koşullarında hassastır.
Kireçlenme ne kadar ilerlemişse, semptomlar o kadar belirginleşir. Ağrı daha sık hale gelir ve çoğu kez istirahat halindeyken bile ortaya çıkar. 

Diz eklemindeki aşınma derecesine bağlı olarak, kireçlenme için dört şiddet derecesi vardır:

Kireçlenme derece 1:
Dizdeki kıkırdak tabakası zarar görmemiş fakat yumuşaktır. Kişi hala büyük ölçüde semptomsuzdur ve eklemin işlevi henüz bozulmamıştır.
Kireçlenme derece 2:
Kıkırdak hücre yapısında ilk hasar meydana gelmiş olabilir ve kıkırdak yüzeyi pürüzlü hale gelir. Diz kireçlenmeniin erken evrelerinde genellikle diz ekleminde herhangi bir semptom veya fonksiyon bozukluğu görülmez.
Kireçlenme derece 3: Kıkırdak yüzeyleri zarar görmüştür. İlk çatlaklar oluşur. Kıkırdak tabakası yıprandığı için kişi eklem ağrısı çeker.
Kireçlenme derece 4: Toplam kıkırdak kaybı: Artık açığa çıkan kemik yüzeyleri birbirine sürtünür. Bu, uzmanlar tarafından Kondromalazi derece 4 olarak bilinir. Diz eklemindeki aşınma, sertleşmeye ve ağrılı iltihaplanmaya, şişmeye ve eklem efüzyonuna neden olur.
Kireçlenme risk faktörleri
Spor ve kazalar
Özellikle menisküs ve bağların yaralanmaları, doğal aşınmanın daha erken başlamasına veya dejenerasyon sürecini hızlandırmasına neden olabilir. Ön çapraz bağ (ÖÇB) yırtılması en sık görülen diz yaralanmalarından biridir. Bu yaralanmanın bir sonucu genellikle diz ekleminin instabilitesidir, bu da uzun vadede kıkırdağın daha fazla aşınmasına (kıkırdak dejenerasyonu) ve dolayısıyla Kireçlenme gelişimine yol açabilir.
Hareketsiz Yaşam
Kıkırdağın beslenmesi için egzersiz şarttır: Kıkırdak tabakalar kanla beslenmediğinden metabolik ürünler ve besinler ancak hareketle emilebilir.
Genetik Eğilim
Örneğin, çarpık bacaklı, çarpık dizli, bacak uzunluğu tutarsızlıkları ve kıkırdak zayıflığı olanlar kireçlenmeye daha yatkın olabilir.
Aşırı Kilo (Obezite)
Fazla kilolu olmak, diz kireçlenme gelişimi için en önemli risk faktörlerinden biridir. Genellikle dejenerasyon sürecini hızlandırır.
Mesleki Faktörler
Aşınma belirtileri, kiremitçiler, madenciler veya inşaat işçileri gibi fiziksel olarak eklemlere aşırı yüklenme gerektiren mesleklerde daha belirgin olabilir.
Zorlayıcı Sportif Faaliyetler
Rekabetçi sporcular yüksek düzeyde basınca maruz kalırlar, bu nedenle ilgili kıkırdak aşınması ve yırtılması önemli ölçüde artar.
Metabolik Hastalıklar
Kıkırdak metabolizmasındaki değişiklikler de kıkırdağa besin tedarikini kötüleştirir.

Diz Kireçlenmesini Nasıl Önleyebiliriz ?
Yıllarca fazla kilolu olmak kişinin eklemlerine zarar verebilir. Bu, kireçlenme gelişme riskini önemli ölçüde artırır. Bunun nedeni: Diz eklemleri büyük yükler taşımak zorundadır, bu da daha çabuk yıpranmaları anlamına gelir. Fazla kilolu olmak, 25’lik bir BMI (vücut kitle indeksi) ile başlar. 30’un üzerindeki bir BMI, birisinin aşırı kilolu veya obez olarak sınıflandırıldığı zamandır. Kireçlenme olan kişilere bu nedenle genellikle kilo vermeleri tavsiye edilir.
Kendi yaşam kalitenizi nasıl yükseltirsiniz?
Kendi kendine yönetim ile, kireçlenme hastaları ağrıyı azaltmak ve tedavi sonuçlarını iyileştirmek için çok şey yapabilir: Hastalıkla mücadelede aktif olun. Örneğin, sağlıklı bir diyet yapın, sürdürülebilir bir şekilde kilo verin ve düzenli fiziksel aktivite yapın.

Kireçlenme için beslenme
Beslenme artroz gelişiminde önemli bir rol oynar. Beslenme değişiklikleri atrozu iyileştiremez ancak yararlı etkileri olabilir. Bu nedenle bilimsel odak noktası artroz ve beslenme arasındaki bağlantıdır.

Diyetinize ve kilonuza dikkat edin: Kilo ve kireçlenme üzerine çalışın
Avustralya’da yapılan bir çalışma, fazla kilolu olmak ile diz kireçlenme gelişimi arasındaki bağlantıyı inceledi. Sağlıklı bir kiloya sahip hastalarda kireçlenme yalnızca daha ileri yaşlarda gelişmiştir. Genç, sağlıklı ancak fazla kilolu hastalarda daha genç yaşta kıkırdakta bozulma görülmüştür

Osteoartrit ile spor ve egzersiz
Gerçekten ne yardımcı olur? Egzersiz yardımcı olur mu yoksa dinlenmek daha mı iyidir? Kesin olan bir şey var: Spor ve egzersiz hem zaten gonartrozlu olanlar hem de bunu önlemek isteyenler için paha biçilmezdir! Acı çekerken, insanlar genellikle dinlenmeyi tercih eder ve dizini olabildiğince az hareket ettirmeye çalışır. Bu kesinlikle yapılacak yanlış bir şey. Egzersiz eksikliği artroz için ana risk faktörlerinden biridir.
Artrozlu eklemlerin hedefli eğitimi kasları güçlendirir ve koordinasyonu geliştirir. Hareket, daha az aşınmaya yol açan daha fazla eklem sıvısı üretir.

Kireçlenmesi olanlar için hangi sporlar uygundur?
Nazik hareketlerle faydalı sporlar
Yüzme
Su aerobiği
Bisikletçilik
Golf
Kros kayağı
Yürüme
Uygun olmayan “temas” sporları
Futbol
Kayak
Tenis
Voleybol
En sevdiğiniz spor aktivitesini bulun. Sporla ilgili gerginlikten kaçının. Belirli bir sporu yapıp yapamayacağınızdan emin değilseniz, tavsiye için bize ulaşınız

KİREÇLENMEDE TEDAVİ
Kireçlenme tedavi edilemez olmasına rağmen, çok sayıda tedavi seçeneği ağrıyı hafifletebilir ve günlük hayatı kolaylaştırabilir.

Cerrahi Dışı Tedaviler
İlaçsız Tedaviler
Ortopedik destekler (tabanlık, destek, ortez gibi)
Fizyoterapi veya egzersiz terapisi
Fizik tedavi (örn. manyetik alan tedavisi, ultrason, elektrik stimülasyonu, şok dalgası)
İş terapisi
Natüropati (örneğin akupunktur, su aerobiği)
İlaçlı Tedaviler
Ağrı kesiciler, antiinflamatuar ilaçlar ve eklem içi enjeksiyonlar.
Kireçlenme için Ev egzersizler
Direnç bandı ile bacak uzatma
Bacak düzleştirme
Arka uyluk kaslarının gerilmesi
Baldır kasının dinamik olarak gerilmesi
Ayağınızın tabanının altında top yuvarlama
Cerrahi önlemler

EKLEM KORUMA

1.Artroskopi
Diz kireçlenmesi için kullanılan bir tedavi, eklem içinin net bir resmini elde etmek ve uygun tedavi önlemlerine karar vermek için diz eklemine küçük bir kameranın (endoskop) yerleştirildiği artroskopidir.

2.Osteotomi
Osteotomide, diz ekleminin bir tarafındaki yanlış hizalamaları veya artrotik hasarı düzeltmek için bir kemik parçası çıkarılır veya yerleştirilir. Bacak ekseni düzeltilerek etkilenen kıkırdak rahatlatılır ve böylece aşınmanın artması engellenir.

Eklem Değiştirme (Protez Ameliyatları)
1.Kısmi eklem değişimi
Diz ekleminin sadece bir tarafı kireçlenmeden etkileniyorsa ameliyat olma olasılığı vardır. Kısmi eklem değiştirme ameliyatında diz ekleminin sadece tahrip olan veya etkilenen tarafı metalik veya plastik bileşenlerle değiştirilir. Bu operasyon aynı zamanda unikompartmental diz eklemi replasmanı olarak da bilinir. Sağlıklı taraf korunur.

2.Tam eklem protezi (tam diz protezi)
Bu ameliyat ancak diz yüzeyinin her iki tarafı da önemli ölçüde tahrip olmuşsa ve hasta diğer tedavilerle giderilemeyecek kadar ağrı çekiyorsa düşünülür. Ameliyat sırasında diz ekleminin tahrip olan yüzeyinin yerini metalik ve plastik bileşenler alır. Bunlar diz ekleminin anatomisine en iyi uyacak şekilde şekillendirilmiştir.